De kunst van traditioneel wijnmaken
De Alberello-methode
Het proces van wijnbereiding zit vol keuzes voor de wijnmaker. We hebben enkele van deze keuzes besproken in onze blog over het verschil tussen rode en witte wijn. Voor een buitenstaander is vaak het enige dat universeel lijkt de manier waarop de druiven worden geteeld. Overal ter wereld vind je druivenranken opgeknoopt langs draden of trellis in lange rijen, een prachtig, keurig geordend gezicht over de glooiende heuvels. De Alberello-methode is anders. Het is een methode die teruggaat naar de begintijd van de wijnbouw. Afgeleid van het Italiaanse woord voor "kleine boompje", is de Alberello-methode een unieke en oude teelttechniek. Deze methode, gekenmerkt door minutieuze aandacht voor detail en respect voor het de natuur, is doorgegeven van generatie op generatie. Wijn geproduceerd met deze techniek heeft een onderscheidend karakter en is zeker de moeite waar om eens te proberen!
Geschiedenis en Oorsprong van Alberello
De Alberello-methode vindt zijn oorsprong in Zuid-Italië, met name in de regio's Puglia en Calabrië. Lokaal ontwikkelden wijnmakers deze methode historisch gezien als reactie op de uitdagende milieuomstandigheden van het mediterrane klimaat. Door druivenranken te cultiveren in een kleine, struikachtige vorm, konden ze zonlicht optimaliseren, luchtcirculatie verbeteren en gebruikmaken van beperkte waterbronnen, waardoor robuuste wijnstokken ontstonden die in staat waren kwaliteitsdruiven te produceren.
Dus, wat is Alberello?
In tegenstelling tot traditionele wijngaardsystemen waarbij ranken langs draden of trellis worden geleid, wordt bij de Alberello-methode de plant gesnoeid tot een rond struikje: een klein druivenboompje. Deze unieke manier van cultiveren creëert een "afdakje" van bladeren dat de delicate druiven beschermt tegen het harde, directe zonlicht van Zuid-Italië. De uiteenlopende takken met hun laaghangende druiventrossen bevorderen ook de luchtcirculatie tussen de druivenranken, waardoor het risico op ziektes wordt verminderd.
Cultiveren
Het snoeien van druivenranken volgens de Alberello-methode is een complex proces dat vaardige handen vereist. Meestal worden de ranken gesnoeid om een centrale stam met korte laterale takken om zo een mooi bol klein boompje te creëren. Dit zorgvuldige snoeien dient verschillende doelen, waaronder het beperken van de opbrengst per rank, wat er voor zorgt dat alle smaken en sappen in de plant zich concentreren in de druif. Door op de juiste manier te snoeien zorgt de wijnboer ervoor dat elke tros druiven optimaal zonlicht ontvangt. Een nadeel van de Alberello-teelt is dat het onmogelijk is om de oogst te automatiseren. De onvoorspelbare vorm van de driedimensionale kleine druivenboom staat niet toe dat oogstmachines het werk doen. Alle druiven van Alberello-gecultiveerde druivenplanten worden met de hand geplukt.
De grote voordelen van Alberello
- Zonblootstelling: De compacte, struikachtige vorm van Alberello-ranken optimaliseert de zonblootstelling van elke druiventros. Dit bevordert een gelijkmatige rijping en ontwikkeling van smaak. Alle zijden van de tros kunnen zonlicht ontvangen als de zon schuin op de plant schijnt, maar op het warmste moment van de dag beschermen de bladeren de druiven tegen het felle, directe licht.
- Verbeterde luchtcirculatie: De open structuur van de Alberello-methode vermindert het risico op schimmelziekten door betere luchtcirculatie tussen de wijnstokken, wat voorkomt dat vocht vastgehouden wordt.
- Duurzame landbouwpraktijken: De Alberello-methode is in lijn met duurzame landbouwpraktijken, omdat het minimale interventie vereist en natuurlijke processen toestaat om het wijngaard-ecosysteem te vormen.
- Hoogwaardige druiven: Het zorgvuldig snoeien van ranken volgens de Alberello-methode leidt tot lagere opbrengsten per rank, maar de geproduceerde druiven zijn van uitzonderlijke kwaliteit, met geconcentreerde smaken en gebalanceerde zuurgraad.
- Eeuwenoude wijnstokken: De Alberello-methode zorgt voor grote levensduur van de planten, ver voorbij die van regulier opgeknoopte ranken. Door de weerstand tegen ziekten en schimmels en omdat de wijnstokken vrij kunnen groeien in de lucht, kunnen Alberello-planten meer dan 100 jaar oud worden. Oudere planten leveren doorgaans druiven van hogere kwaliteit op, omdat de planten zich meer hebben aangepast aan het lokale klimaat en hun omgeving dan hun jongere tegenhangers. Ook hebben deze oudere planten meestal een lagere opbrengst, wat bijdraagt aan een hogere concentratie van fruitaroma's en complexiteit in de wijn.
Dus, waarom doet niet iedereen aan Alberello??
Hoewel de Alberello-methode een rijke geschiedenis heeft en unieke eigenschappen aan wijnen geeft, wordt het niet universeel omarmd door alle wijnmakers. Verschillende factoren dragen bij aan het beperkte gebruik ervan in het wereldwijde wijnbouwlandschap. Een van de belangrijkste redenen is de arbeidsintensieve aard van het snoeiproces. De zorg en aandacht die nodig is om elke wijnstok in de karakteristieke struikachtige vorm te snoeien, vereist aanzienlijke tijd en geschoolde arbeid, waardoor het minder praktisch is voor grootschalige commerciële wijngaarden. Hetzelfde geldt voor de oogst. Alberello-oogst moet handmatig worden gedaan, omdat er vandaag de dag geen geautomatiseerde machines zijn voor dit type teelt.
Bovendien zijn de lagere opbrengsten per wijnstok, hoewel ze druiven van hoge kwaliteit produceren, mogelijk niet financieel haalbaar voor wijnhuizen die streven naar hogere productievolumes. De geschiktheid van de Alberello-methode is vaak afhankelijk van specifieke druivenrassen, terroir-omstandigheden en de toewijding van de wijnmaker aan een meer traditionele, ambachtelijke aanpak. Terwijl de wijnindustrie evolueert en diverse traditionele methodes terugbrengt, blijft de Alberello-methode een niche-techniek die wordt gekoesterd door degenen die kwaliteit boven kwantiteit stellen en de kunst van wijnmaken waarderen.
Probeer het via Mezzogiorno!
In het hart van de Primitivo-regio van Manduria gebruikt Cantine Erario de Alberello-methode om uitzonderlijke Primitivo-wijnen te produceren. Hier vertellen de wijngaarden een verhaal van traditie, met zeer oude (tot 80 jaar) Alberello-boompjes. Deze wijnstokken, gevormd tot kleine struikachtige planten, worden al generaties zorgvuldig verzorgd door bekwame handen. De toewijding van Cantine Erario om deze ambachtelijke methode te behouden, schittert door in elke fles, resulterend in Primitivo-wijnen met een zeldzaam en onderscheidend karakter. De combinatie van het unieke terroir van Manduria en deze oude Alberello-ranken geeft diepte en complexiteit aan de wijnen, waardoor elke slok een reis is door de rijke geschiedenis en smaken van dit hoekje van Puglia.